Suno/Sumala
M.J. Cagumbay Tumamac
Iloy, sa imo ulihi nga adlaw, gintilawan mo nga sunugon ang tanan
nga ginpanipon nga dahon, bulak, kag sanga sa aton pamulakan. Ikaw: mayad magsilhig kon nagatunod na ang adlaw kag wala sing katupong ang kainit sa Dadiangas ayhan dasig mauga ang tanan. Ang tanan sa Dadiangas. Ay, indi bala hapos sunugon ang mga tam-an ka uga? Kaina, ang imo mga lapak ginapanas ang mga nabilin nga mga badlit sang pagsilhig sa duta. Sa tuman ka yab-ok nga duta. Ikaw: indi manami kon bag-o ang silhig bangud huyang pa. Ayhan, Iloy, sa imo ulihi nga adlaw, gin-utdan mo dayon ang bag-o. Ikaw: wala na sing panahon agud maghulat nga amat-amat magkarabali ang mga punta sa matag-adlaw nga pagpanilhig sang mga dahon, bulak, kag sanga nga adlaw-adlaw nagakarahulog. Isa ka kamatuoran, suno sa imo iloy: nagakaralaya ang mga tanom agud may ara kita silhigon kag sunugon sa aton ulihi nga mga adlaw. Apang, Iloy, indi bala indi magkatulad ang duta sa Iloilo sang imo iloy kag diri sa Dadiangas? Indi mahibaluan. Ang matuod lang: Iloy, sa imo ulihi nga adlaw, gintilawan mo nga sunugon ang tanan bisan kinahanglan nga may mabilin agud may dulaon ang hangin sa kagab-ihon.
Wara nagainusara ang uran
maski usahay hinay-hinay, paisa-isa magnaog, o dili lang makit-an sa mga matang pikot. Natabunan sa kagal-uman isa ka hapon ang bangka sa kabakhawan, ikog ang bagrut nga sa sugod mas kusog hasta nagbunok. Sadto ko lang napamatian nga lain ang kabug-at sa tagak sa toldang atop sa tubig sa dagat o sa mga tiil nga daw damang sa pundok sa kadahunan. Akon gintilawan nga ilubad ang nabatyagan apan nalubag ang dila. Kamatuorang dili mahangop ang tanan ug taod-taod magsugod mangitag mga sisi ang mga inahan ug ilang bata aron may matilawan ang dila sa matag panyapon.
Ang ulahing saysay sa pagkawala
ni Lo Tasyo, gipugos niya ang mga anak ug apo nga mobalik og bukid. Siya, iniglugsong sa lungsod, ang bukid gihapon ang anaa sa hunahuna. Sumala sa mga kakita, kadlawon siya nihawa, dala ang binangon ug kalo, nisaka. Duha ka semana ayha nakabalik. Nibalik. Dili sama sa asawa nga gilabyog ang baroto gikan Iloilo padulong Cotabato. Si Lo Tasyo, tingali, usahay usa ka tiki sa lungsod, tabili sa bukid. Ako, sa usa ka higayong giila ang lasang, namalandong inigbundak sa ulan. Duha ka semana nga nipiyong. Inigmata, anaa na sa lungsod, gapamati sa mga ulahing saysay sa pagkawala.