Palagi akong namamatay nang maaga
sa mga dati kong buhay. Mula sa digmaang
walang katapusan—na ako’y muling sinisingil.
Kinukwenta ang mga kilometrong nilakad
bilang binatang manlalakbay sa anino ng Arayat.
Sinusukat ang mga minutong nanatiling tahimik,
bitbit ang umiiyak na sanggol na nakakabit pa
sa aking pusod, sa gitna ng pamomomba sa isang
bayan sa Panay. Tinitiis ang mga pasa’t pasong balat
na dumidikit sa sahig ng malamig na warehouse para
lamang makita muli ang aking nag-aalalang inay. Dinukot,
nahuli, nawawala ng 50 taon. Mula sa ama, sa anak,
at sa hindi nagpapalit na mukha ng diktadurya.
Palaging hindi nakapagpaalam nang maayos kahit kanino—
lalo na sa’yo. Pero sa kinaumagahan nitong aking bago
at murang buhay, sa kalagitnaan ng rally sa Mendiola,
sa init na nanatili sa aking katawan, kasama ang mga
manggagawa’t magsasaka, ako’y muling gigising—
pigtang-pigta sa pawis mula sa mga bangungot ng nakaraan.
Mula rito, malutong na liliyab ang aking takot at kaba sa oras
na ipakain ko ito sa apoy mula sa kanayunan. Aaralin ko muli
ang lipunan sa aking mga bagong mata at pupukawin
ang umiidlip na isipan. Tuntunin ang pugad natin
sa gubat—ang ating pagkikilos. Hahalikan
ang pinakabunganga ng batis. Titikman ang matamis
na lasa ng mga maliliit na tagumpay. Malinaw rito,
sa likod ng kasukalan, ang mga yapak ng aking
nakaraang diwa—ang pagkadalubhasa sa agos ng panahon
at buhay. Lalakbay ako na armado lamang ng mga titik
at salita hanggang ang mga mabubuo nitong kahulugan
ay magiging sa iyo.