Ikahihiya Ko Lamang, Ibainko Laeng

ikahihiya ko lamang ang pagiging manunulat ko
            ibainko laeng ti kinamannuratko
kung ang akda kong tula ay magpapalakas 
            no ti putarko a daniw ket mamagpabileg
sa may monopolyo ng kapangyarihan 
            iti manangbukbukod iti turay
tapno mangadipen iti padak a parsua
            upang umalipin sa aking kapwa

kung ang katha kong kuwento ay magpapanatili 
            no ti putarko a sarita ket mangpatalinaed
sa pagkaalipusta sa aking kapwa tao
            iti pannakaidadanes ti padak a tao
ikahihiya ko ang pagiging manunulat ko
            ibainko ti kinamannuratko

kung ang kinatha kong epiko ay magpapanatili 
            no ti putarko a sarindaniw ket mangpataginayon
sa pagkakaunsyami ng pag-asa ng paglaya 
            iti pannakakeltay iti namnama ti pannakawaywaya
manipud iti pannakaadipen ken pannakaidadanes
            mula sa pagkaalipin at pagkaalipusta
ikahihiya ko itong pagiging manunulat ko 
            ibainko daytoy kinamannuratko

ikahihiya ko lamang ang aking pagkamapagmahal 
            ibainko laeng ti kinamanagayatko 
sa makapangyarihan, masining at mapag-antig na gawain
            iti nabileg nasaguday ken mamagtignay nga aramid
na nahuhubog sa mga salita at kataga 
            a masangal kadagiti sao ken balikas

kung ang akda ko ay hindi naglalayong maabot 
            no ti putarko, saan nga agessem nga agtunda
ang paglaya ng aking sarili at kapwa tao
            iti pannakawayawaya ti bukodko a bagi ken ti padak a tao
ikahihiya ko ang pagiging manunulat ko 
            ibainko ti kinamannuratko 

kung ang hangarin kong padarakila sa kapangyarihan
            no ti panggepko a pannakaital-o iti kinabileg
kariktan, at kakayahang makapagpakilos ng literatura 
            kinasaguday ken kinamamagtignay ti literatura
ay mang-aalipusta, mang-aalipin 
            ket mangidadanes, mangadipen 
sa isipan ng tao at sa kaluluwa ng lipunan
            iti isip ti tao ken iti kararua ti kagimongan

Itong Sandakot na Alikabok

Juan S.P. Hidalgo, Jr.

Itong sandakot na alikabok, titigan mong mabuti
Hindi ba’t kumikinang tila laksa-laksang bituin 
Hindi ba’t parang bulalakaw na lalakbay sa kalawakan 
O kaya’y marilag na henyo ng siyudad sa may batuhan. 

Itong sangkuwerdas na nota, pakinggan mo ang himig
‘Di mo ba naririnig sa kaniya ang alpa ng mga anghel
O kaya’y pangitain at dagundong ng Lumikha
O kaya’y hiyaw na bilin sa lahat na kaniyang pamana.

Itong sangluhang hamog, iyong aninagin ang lalim
‘Di mo ba nakikita ang larawan ni Kamatayan
O kaya’y maramdaman ang kapangyarihang tutunaw sa buong kaharian 
O kaya’y kamandag na sasakop sa lahat ng nilikha.

Itong sandakot na lupa, titigan mong mabuti
Sa kaniya iyong makikita ang nadurog na kidlat 
Na umaalimpuyo sa hintuturo ng Lumikha 
Sandatang katumbas ng lahat ng kaligtasan.

(Translated by JL Lazaga from the Ilokano Original "Daytoy Sangarakem a Tapok")

Maya-maya’y Mag-isa Na Lamang

Juan S.P. Hidalgo, Jr.

Maya-maya’y mag-isa na lamang
Sa pasilyo na sumpa ng maraming siglo.

Sa dingding, obra maestra
Pintuan ng daan ng tao.

Ang pinto nito’y lumangitngit,
Diyan na’y nakatayo ang Sumpang gaganti. 

Humiyaw, mga mata niya’y mabubulag na,
Ano’ng halaga ngayon ng kapangyarihan at pagsisisi?

Ang mga daliring diyamante
Niluluray ang mga inuuod niyang kalamnan.

(Translated by JL Lazaga from the Ilokano Original " Pagam-ammuan, Agmaymaysan…")

*

Original Texts

Daytoy Sangarakem a Tapok

Juan S.P. Hidalgo, Jr.

Daytoy sangarakem a tapok matmatam a naimbag
Saan kadi nga agrimrimat kas riniwriw a bituen
Saan kadi a kas layap nga agsawar iti law-ang
Wenno nalibnos a henio ti siudad ‘ti batbato.

Daytoy sangakuerdas a nota denggem ti awengna
Dimo kad’ mangngeg kenkuana ti arpa ti angheles
Wenno partaan ken dulluog ti Namarsua
Wenno ikkis a bilin iti amin a tawidna.

Daytoy sangalua a linnaaw anninawam ti lansadna
Dimo kad’ makita ti ladawan ni Patay
Wenno marikna ti bileg a mangtunaw ‘ti amin a pagarian
Wenno gita a mangsaknap ’ti amin a naparsua.

Daytoy sangarakem a daga matmatam a naimbag
Kenkuana makitam natumtumek a kimat
Nga agin-indurog iti tammudo ti Namarsua
Igam a katimbeng ti amin a pannakaisalakan. 

(Published in Bannawag, 20 July 1964, and included in the anthology Pamulinawen: Dandaniw 1949-1975, 1976)

Pagam-ammuan, Agmaymaysan…

Juan S.P. Hidalgo, Jr.

Pagam-ammuan, agmaymaysan
Iti pasilio a lunod ti adu a siglo.

Iti diding obra maestra
Ruangan ti dalan ti tao. 

Ti ruanganna nagranitrit,
Ditan sitatakder Lunod a mangbales.

Imkis, dagiti matana mabulsekdan,
Ania pay ita ti bileg ken babawi?

Dagiti ramay a diamante
Pirpirsayendan ti inigges a laslasagna.

(Published in Bannawag, 5 October 1964, under the pseudonym Juan Sanchez III, and included in the anthology Pamulinawen: Dandaniw 1949-1975, 1976)

Note: Ilokano fictionist, poet, editor, translator, and painter Juan Sanchez Peralta Hidalgo, Jr. (Hulyo 12, 1936-Oktubre 23, 2020), recognized as a major driving force that was instrumental in the establishment of the Gunglo dagiti Mannurat nga Ilokano iti Filipinas (GUMIL Filipinas) in 1968, was conferred the GUMIL Filipinas Award of Distinction (1971), Pedro Bucaneg Award for Ilokano Literature (2000), and Tan-ok Outstanding Gumilianos Award (2018), as well as the UP Vanguard Life Achievement Award for Literature (1991), Cultural Center of the Philippines Gawad CCP para sa Sining for Literature (1991), Cornelio Valdez Award (1992), Sen. Heherson T. Alvarez Award for Literature (1994), and Unyon ng mga Manunulat sa Pilipinas (UMPIL) Gawad Pambansang Alagad ni Balagtas for Ilokano fiction (1995). He served Bannawag Magazine from 1961, as a proofreader, editor for poetry, literary editor, and managing editor from 1978 up to his retirement in 1998, and in between, as circulation manager for Liwayway Magazine in 1970-1973.