Buwad

            “As ocean heat waves proliferate, problems will 
            mount for people who depend on fishing and fish farming.”
            —Gretchen Hofman, Department of Ecology, 
            Evolution and Marine Biology, University of California

Makalipay sa tigbuwad ang sakit
nga init sa adlaw. Ang gibuwad
ganinang alas-otso, mamahimo
nang mabaligya inig ka udto.

Ang pinikas nga lawas sa isda
murag katag sa ngisi sa tag-iya,
malaumon, malipayon. Busa kon
adunay mas nakasabot sa kon unsa

ang kainit nga dulot sa unod,
ang buwad ang makasulti niini.
Ug sa padayon nga pagsilaob
sa kalibotan, bisan ang panit sa dagat

dili na takos sa pagpanalipod
sa iyang unod. Sa pagpadayon nga
paghampak sa kayo ug kamangtas
sa langit ngadto sa panit sa yuta,

makapaso ang kausaban. Kon
nakabantay ta, ato nang hinayhinay
nabatyag ang unsay naandan sa
usa ka buwad. Basin unya, sa tigbuwad,

bisan pa maabot ang kahaponon,
bisan pa tukma ug hamtong ang kainit,
mamahimong wala nay buwad nga
mabuklas, ang panit ug unod di na makita

sa padayon nga pagkaging sa panahon.

Sa nabanlas

            “High tides may permanently rise above land that is 
            home to 150 million people. This is due to sea level rise, 
            which is a result of heat-trapping pollution from human activities, 
            which causes ice sheets and glaciers to melt, increasing the 
            volume of water in the oceans.” —Climate Central

Sa pagtaob sa katuigan, gibanlas ka
ug ang imong pamilya ngadtos
mas taas nga bahin sa kalibotan.

Ang ingon pa sa mga eskperto, dili na luwas
ang pagpuyo daplin sa baybayon.
Tingali, kay hinayhinay nang gikutkot

sa mga balod ang nawong sa baybayon
ang kanhi bus-ok niyang aping, kalabera
na nga nagsibya sa mga hugaw sa atong kagahapon.

ang mga balod, usahay, yano nang modugmok-pino
og pangaliya ug paningkamot. Sama kapino
sa mga balas sa iyang baybayon.

Kahibawo kong suhito na kas wanang sa kadagatan,
nasubay mo na ang badlis sa mga bitoon ug
gikabagat mo na ang kalisod sa lawod apil

ang usahay mangtas nga panit sa tubig
nga magtay-og sa imong baruto.
Busa karon, mas lisod ang pagsubay sa dalan

nga wala mo pa naagian. Diri sa lugar kon asa
wala ang kasikas sa balod ug kaparat sa huyohoy.
Kay ingon sa mga eksperto dili na luwas

ang pagpuyo daplin sa baybayon tungod
sa nagkataas nga lebel sa tubig, nadagsa ka
sa laing lawod nga walay gasang ug balod.

Nakadumdom ka sa kabug-at sa mga hapon
nga tabangan kas imong kamaguwangang lalaki
sa pagsaog sa baruto ngadto sa dagat,
napalid usab sa imong hunahuna ang matag

kimba sa katig inig bira nimos pukot. Busa,
karon, sa imong paghinuktok sa may banggera,
imong nasuta nga kato silang tanan,

walay bili ang timbang tandi sa kabug-at
kon alsahon ang kahaw-ang sa bugasan
ug ang pipila na kahigayon sa lamisa

nga basiyo ang kaldero.